Audio overzichts pagina

• Inleiding - Mijn Cambridge Soundworks (PC Works) 2.1 ervaringen
• Onderzoek en modificatie van de Cambridge versterker
• Nawoord

November 2007, Ben ik op zoek gegaan naar een vervangende versterker voor de Philips MMS203 PC luidsprekerset. Ik dacht dat een oude Cambridge Soundworks (PC Works) 2.1 versterker wel een oplossing zou zijn. Ik zag er eentje in de kringloopwinkel zonder twee satellietluidsprekers en een netvoeding. Dat was voor mij ook niet nodig, want de netvoeding en de luidsprekers van de Philips MMS203 kunnen worden gebruikt. Ondanks de lovende recenties die de Cambridge versterker heeft gehad, vind ik die Cambridge luidsprekerset zeker niet beter dan de Philips. Ook in de Cambridge versterker gaat de (eigen) subwoofer nogal trillen en rammelen wanneer de volume voor de lage tonen wordt verhoogd. In theorie kan de subwoofer luidspreker hierdoor kapot gaan. Dat leek me geen goede zaak, dus maar gauw de boel losgeschroefd en de door mij gebouwde 'nieuwe luidsprekerkast' aangesloten. Het geluid klinkt dan al een stuk beter. Helaas kan de weergave van het geluid nog veel beter klinken. De lage tonen luidspreker klinkt namelijk erg overstuurd, en dat hoort helemaal niet. Frappant is dat mijn oude zelfbouw luidsprekerbox met een Philips AD7063M luidspreker, het wel goed doet als subwoofer. Koud kunstje, een goede luidspreker in een stevige behuizing!

Onderzoek en modificatie van de Cambridge versterker
De prestaties van de Cambridge vielen erg tegen. Daarom is het tijd om de elektronica in de Cambridge versterker aan een nader onderzoek onderworpen. De opzet van de versterker is te vergelijken met die van de Philips MMS203. Als eindtrap wordt de versterker chip TDA1554Q gebruikt, als voorversterker worden er een viertal 4558D dual opamps gebruikt met een aantal transistoren. De TDA1554Q in de Cambridge versterker kan maximaal 2x11 Watt aan de twee satellieten luidsprekers leveren, en 22W aan de subwoofer. Dat zijn best wel grote getallen voor een dergelijk vrij kleine versterker.
Mijn vermoeden dat de Cambridge versterker de lage tonen, net zoals bij de Philips MMS203, te veel versterkt, blijkt te kloppen. Er zit bij de Cambridge versterker een piek in de frequentie karakteristiek bij 50Hz, met een bandbreedte van ongeveer 40Hz. Die piek wordt veroorzaakt door het laag-af filter met een hoge Q factor. Een dergelijk laag-af filter is niet persé noodzakelijk. Het is overigens wel veiliger zo'n filter te gebruiken omdat de lage tonen luidspreker de zeer lage frequenties gewoon niet weer kan geven. Het wegfilteren van de zeer lage tonen geeft de luidspreker meer speelruimte. Door het aanpassen van drie weerstanden kan de piek in het laag-af filter teniet worden gedaan, en werkt het laag-af filter werkt nu als een 12dB per octaaf filter. De lage tonen worden bij 50Hz nu bijna een factor 3 minder versterkt. De piek in de frequentie karateristiek is verschoven naar 60Hz en de bandbreedte bedraagt nu zo'n 100Hz (30Hz tot 130Hz). Het hoog-af filter voor de lage tonen luidspreker is wel noodzakelijk. De kantelfrequentie van het hoogaf-filter zit hier op 150Hz. Dit is vermoedelijk iets aan de lage kant, dit vanwege de grootte van de twee satelliet luidsprekers. Deze luidsprekertjes zijn namelijk erg compact en dat beperkt een goede geluidsweergave. In dit soort pc audio setjes blijft het de kunst het weer te geven geluid zo goed mogelijk te verdelen over de luidsprekers zodat dit geluid ook gehoord zal worden. De door mij gebouwde 'nieuwe luidsprekerkast' presteert nu overigens een stuk beter, er rammelt nu niks meer.

De grote teleurstelling is dus vooral de Cambridge lage tonen luidspreker, of eigenlijk, de Cambridge luidsprekerkast. Wat is het geval? Het luidsprekerpaneel en de kast gaan resoneren wanneer de luidspreker lagen tonen boven een bepaald volume gaat weergeven. Wanneer de wanden en het paneel strak tegen elkaar wordt gedrukt, dan wordt de resonantie wel minder. Die resonatie is best jammer omdat de luidsprekerkast zelf van opvallend dik kunststof is gemaakt. Dit in tegenstelling tot de Philips MMS203 luidsprekerkast, die juist hele dunne wanden had. Eigenlijk moet het paneel van de Cambridge luidsprekerkast dicht gekit gaan worden om de trillingen tot een minimum te beperken. In dit geval was het beter geweest om een achterpaneel te hebben, dan was dit euvel wat makkelijker op te lossen. Na de component aanpassingen klinken de de lage tonen een stuk beter doordat de luidspreker minder snel overstuurd raakt. Desondanks raakt de Cambridge versterker nog steeds vrij snel overstuurd. Nader onderzoek is nodig.
Het verhogen van de kantelfrequentie van het hoog-af filter blijkt een positief effect te hebben op de geluidsweergave! Het geluidsbeeld van de Cambridge versterker gaat nu meer lijken op die van de Philips MMS203 versterker (zolang die nog niet te warm is geworden ...). Na het terugplaatsen van de printplaten in de Cambridge luidsprekerkast, blijkt de luidsprekerkast gewoon weer te trillen en te rammelen. Oftewel, de Cambridge luidsprekerkast is totaal ongeschikt om een beetje muziek weer te geven, zeker als daar echte lage tonen inzitten. Op zich kunnen de printplaten nog wel wat beter gemonteerd worden, alleen biedt deze luidsprekerkast gewoon te weinig ruimte om dat goed te doen. Het is duidelijk dat ook die Cambridge versterker uit elkaar gaat en hooguit nog als test systeem gebruikt zal gaan worden. De grote luidspreker lijkt op zich, wel aardig te presteren. Jammer dat de behuizing niet geschikt is voor hoge geluid volumes.

De versterker voor de midden en hoge tonen behoeft op één punt ook een kleine verbetering, de kantelfrequentie van het laag-af filter mag best wat hoger liggen. Daarbij is het ook niet nodig om een hoge Q-factor voor het laag-af filter te hebben. De kleine satellietluidsprekers geven vrijwel geen geluid met een lagere frequentie van 200Hz weer. Het huidige kantelpunt ligt namelijk bij 100Hz en de hoge Q-factor zorgt ook nog voor een versterkingspiek rond de 100Hz. Ten behoeve van de satellietluidsprekers worden de hogen tonen nog wel extra versterkt, dat is verder okay.

Het componenten schema van de Cambridge versterker is overigens hier te bekijken.

Nawoord:
Ook dit 2.1 luidsprekersetje draagt bij aan een groter wantrouwen jegens 2.1 luidsprekersetjes die her en der te koop zijn. De aangepaste versterker, uit de Cambridge Soundworks (PC Works) 2.1 luidsprekerset, lijkt in ieder geval geschikt als test systeem of de basis voor een toekomstige 2.1 luidsprekerset.

Terug naar het Begin.