Weetjes overzicht pagina

Onderhoud, overklokken en reparatie van PC's

1. Algemene tips voor als de computer niet meer wil opstarten
2. Windows 10, toegang tot de bios?
3. Windows 10, installatie tips
4. Overklokken, doen of niet doen? Wat zijn de risico's?
5. Netvoeding perikelen
6. Netvoedingen vernieuwen, aanpassen of afdanken?
7. De datum en tijd staat niet goed
8. Het beeldscherm blijft zwart
9. Stap 1: Diskette stations en harde schijven aansluiten (algemeen)
10. Stap 2: Diskette stations en harde schijven aansluiten (Kabels)
11. Stap 3: Diskette stations en harde schijven aansluiten (Bios)
12. Opstarten vanaf diskette of harde schijf
13. Stap 3: Diskette stations en harde schijven aansluiten (Bios)
14. IDE controller aansluitingen
15. De computer is instabiel (blijft regelmatig of vaak hangen)
16. De computer lijkt stabiel, maar loopt (soms, regelmatig of vaak) vast
17. Toegang tot de Bios
18. Bios update niet vergeten!
19. Driver problemen met IDE controller
20. Oude PC, 8088, 386, 486, Pentium I, II, III.
21. Een PC zelf bouwen
22. Tot slot

• Algemene tips voor als de computer niet meer wil opstarten:
  Ga ook na wat er precies gebeurd is. Zoals, er kwam plotseling rook uit de computer ... Ik druk op de aan-knop, maar er gebeurt niks (oh ja, zit de stekker er wel in?) ... In zo'n geval is de kans groot dat er iets kapot is. Nu is het zo dat het begrip "er gebeurt niks" een moeilijk begrip is. Voor mij betekent dat: de computer doet echt helemaal niks. Geen beeld, geen ventilatoren die draaien geen lampje die brandt. Soms zit er een led of een led display op het moederbord. In dat geval, ga na welke informatie zo'n led of led-display geeft. Is dat helemaal niks of brandt er toevallig wel iets? Dat betekent dus ook zoeken naar de handleiding voor de juiste betekenis van de melding.
  Als een PC niet meer opstart, maak deze dan open. Bekijk de inhoud en kijk of je iets ongewoons ziet? Dat is een losse kabel, een zwart geblakerd onderdeel, een onderdeel met een breuk, een loszittende koeler (met ventilator), of een niet goed functionerende ventilator kan defecte onderdelen in de computer veroorzaken.
  Wanneer een computer het wel lijkt te doen maar steeds na kortere (bijvoorbeeld 1 tot 5 minuten) of wat langere tijd (15 tot 45 minuten) uitvalt, dan is er vaak sprake van een warmte probleem. Controleer in zo'n geval dat de ventilator(en) en de koelblok(ken) in de computer. Zit de koeler nog goed vast? Is die warm of heet? Draait de ventilator rustig en stabiel of juist niet (een hoop herrie)? Bij een slecht werkende koeling kan het te koelen onderdeel kapot gaan. Onlangs nog zoiets gehad op een i5-4570 systeem. Het systeem bevatte een CPU koeler en klein koelblokje op een chip. Het koelblok van de CPU koeler bleek redelijk droog te zijn, dus daar moest nieuwe koelpasta tussen (oude spul verwijderen). Het kleine koelblokje bleek zowat drooggekookt te zijn. Ook hier nieuwe koelpasta opgedaan, maar helaas dit bleek geen verschil te maken.
  Ga dus na welk onderdeel gekoeld wordt en ga na of deze kapot zou kunnen gaan. De CPU koeler is vaak het grootste en dus makkelijk te herkennen, veelal is een een groot metalen blok die is vastgeschroefd of een metalen blok die vast is gezet met een klem. Probeer de koeler te verwijderen, maar let op: de meeste koelers zijn in normale gevallen alleen te verwijderen wanneer het moederbord uit de kast wordt gehaald.
  Wanneer een koeler gewoon losgemaakt kan worden, dan kan dit al op een probleem duiden. Ooit dus een kapotte CPU aangetroffen onder een koeler die was vastgeklemd met een plastic klem die kennelijk iets was uitgerekt. Na zo'n 3 jaar van trouwe dienst en regelmatig uitvallen van de computer, had die CPU het begeven.
  Wanneer de computer niks doet, dan moet die zo kaal mogelijk gemaakt worden. Dat betekent dat eigenlijk alles eruit moet of losgemaakt moet worden. Een probleem kan namelijk in een verborgen hoekje zitten. Dus alle uitbreidingskaarten eruit. Ontkoppel de diskette station(s) en harde schijven, CD-Rom speler(s) enzovoort. Verwijder de HD/CD-Rom kabels, eventuele USB kabels en floppy disk kabel. Verwijder ook voedingskabels, soms zit er een kortsluiting in. Kijk goed of je iets ongewoons ziet! Let ook op eventuele koelers en ventilatoren! Controleer ook de netvoeding. Kijk eventueel hier voor meer informatie.

  Stop er een goed werkende CPU in (met koeler!). Sluit een luidspreker aan. De beepjes (toontjes) uit de luidspreker geven namelijk ook informatie. Soms moet er ook geheugen in de computer, zorg er voor dat dit goed werkend geheugen is. Als de PC in het geheel niet beept , dan weet je dat het systeem 'dood' is. Stop er een goed werkende (!) videokaart in, maar let op: de videokaart kan ook problemen veroorzaken. Vaak werkt de PC wel zonder videokaart, tenminste de luidspreker laat dan meestal een signaal horen ... Als het moederbord wat moderner is (bijvoorbeeld zo'n ATX moederbord), zorg er dan voor dat de (net)schakelaar goed is aangesloten. Let er ook op dat de connectors van bijvoorbeeld de netvoeding goed zijn aangesloten. Een steker van een ATX voeding wil nog wel eens iets scheef zitten, waardoor deze slecht contact maakt met het moederbord. Eventueel de connector losmaken en weer vastzetten. Let er verder op dat de 4 pin op het moederbord en de eventuele 6 en/of 8 pin connectoren voor de videokaart zijn aangesloten.
  Kijk nu wat de PC doet. Beept 'ie? Er is iets goed mis, pluspunt de luidspreker lijkt goed te werken. Soms betekent dit dat er geen videokaart in zit of dat die niet wordt herkend, controleer dit. Soms betekent dit dat er wat mis is met het computer geheugen, bijvoorbeeld er zit kapot geheugen in, of geheugen dat niet goed is geplaatst. Alles lijkt in orde? Start 'ie op? Nee, controleer dan de netvoeding. Beept 'ie? Vreemd, weet je echt heel zeker dat de luidspreker goed werkt? Doet 'ie het? Nee, controleer het geheugen, CPU en dergelijke. Zit er een videokaart in? Zo ja, haal die eruit. Zit er geheugen in? Zo ja, haal dat eruit? Doet 'ie wat? Nee, dan is er waarschijnlijk een groot probleem.
  Als de computer nog steeds helemaal niets doet, dan heb je een aantal mogelijkheden:

  1. Je kunt op dit moment nog proberen de Bios te resetten. Dit heet vaak 'Clear CMOS', ofwel CMOS data wissen ofwel de instellingen van de Bios terugzetten op de standaard instellingen. Dit gaat meestal via een jumper op het moederbord. Zoek maar eens naar Clear CMOS of iets dergelijks. De handleiding van het moederbord zal dit ongetwijfeld ook beschrijven. Oh ja, sommige moederborden beschikken over diagnostische LED's. Maak daar in zo'n geval ook gebruik van! Overigens kan het nooit kwaad, als je wel beeld hebt, om de Bios waarden op de standaard waarden in te stellen.
  2. Verwijder alles van het moederbord behalve de hopelijk wel goede onderdelen zoals CPU, de luidspreker en de aan/uit schakelaar en zo (mocht dat van toepassing zijn). Verwijder dus het geheugen en de videokaart. Veel moederborden beepen als dit niet aanwezig is, in dat geval weet je dan dat het moederbord in ieder geval iets doet.
     Plaats nu het, hopelijk, goede geheugen. Nu zou in ieder geval iets van een beep te horen moeten zijn. Enerzijds de opstart beep, anderzijds een waarschuwing dat er geen videokaart is aangesloten. Hoor je een beep of nog wat meer, dan is het geheugen (vermoedelijk) okay.
     Plaats nu een, hopelijk goede, videokaart. Tja, als er nu geen beeld komt ... of geen beep ...
  3. De netvoeding is misschien stuk, kijk hier voor meer informatie.
  
  Als je hier bent gekomen, dan start de PC goed op.

• Windows 10, toegang tot de bios? Windows 10 is de opvolger van Windows 7, Windows 8 en Windows 8.1. Windows 10 is de meest recente versie en dus ook de meest verstandige versie om te gebruiken. Omdat Windows de naam had traag te zijn, is het opstarten van Windows 10 versneld en er zijn allerlei interessante functies toegevoegd, een extra reden om Windows te gebruiken. Er zijn ook nadelen aan Windows 10, de bios is, zeker op de nieuwere computers, minder makkelijk toegankelijk. De gebruiker heeft minder invloed op de updates en de Media Center functionaliteit is verwijderd. Verder zou in de toekomst Windows 10 alleen nog maar gebruik maken van de nieuwere UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) als opvolger van de oude nu nog vertrouwde bios. Het gebruik van UEFI heeft verschillende voordelen. Met UEFI kan de computer beter beschermd worden tegen ongewenste software, verder kan een besturingssysteem zoals Windows zelf het opstarten van de computer uitvoerden waardoor de computer in het algemeen sneller opstart. Er zijn ook nadelen. Het gebruik van meerdere besturingssystemen wordt complexer of is niet meer mogelijk. Ook de toegang tot de vertrouwde bios wordt minder vanzelfsprekend. De bios is/was het onderdeel waarmee computer instellingen (en eventuele overklok instellingen) werden ingesteld. Was het vroeger voldoende om op Del of F1 of een andere toets te drukken, met UEFI is dat veranderd. Hoewel, trek de harde schijf met het besturingssysteem los, en in het algemeen krijg je dan wel toegang. Verder kan vanuit Windows 10 via Systeemherstel en een aantal (minder logische stappen) hetzelfde resultaat worden bereikt. Het is niet de bedoeling dat er een echte systeemherstel wordt uitgevoerd, eigenlijk hoeven alleen die stappen worden gedaan die uiteindelijk een herstart mogelijk maken waarbij ook de bios toegankelijk wordt. Maar ja, in woorden staat dat in Windows 10 niet op het scherm.

• Windows 10, installatie tips

  Op internet is veel te vinden hoe Windows 10 geïnstalleerd kan worden. Het is daarom niet mijn bedoeling om alle details hier uit te leggen. Interessant voor de meesten is dat Windows 10 de opvolger is van de voorgaande Windows versies. Met name voor Windows 7, Windows 8 en Windows 8.1 kon gratis naar Windows 10 worden overgestapt. Mijn ervaringen daarmee, zijn redelijk positief. Tot nu toe met één computer problemen gehad om Windows 10 te activeren na een computer reparatie waarbij het moederbord meerdere keren was vervangen door een nagenoeg identiek moederbord. Uiteindelijk ontving ik van Microsoft een nieuwe Windows 10 product key. Alle andere gevallen, heb ik via het MediaCreationTool.exe de Windows 10 installatie met succes kunnen uitvoeren. Het is wel opletten dat de juiste taal, 32/64bit en home/pro versie gekozen wordt. Met het MediaCreationTool.exe kan ook een installatie dvd gemaakt worden. Mijn ervaring is dat de Windows 10 installatie ook weer ongedaan kan worden gemaakt (10 dagen!). Verder kan, indien nodig in de toekomst, een schone installatie worden uitgevoerd. Dit laatste heb ik nu ook op een aantal systemen getest, en dat lijkt goed te werken, zonder product key meldt Windows 10 digitale licentie.
  Windows 10 werkt in het algemeen niet meer op oude computers, mijn ervaring is dat een computer met een voldoende nieuwe CPU, veelal dual core, voldoet. Volgens Microsoft is het hebben van het NX bit voldoende. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Intel 640, een single socket 775 core 3,2GHz CPU. Meer problemen zijn te verwachten met de videokaart. Dit zal met name problematisch zijn voor de al wat oudere laptops. Bijvoorbeeld AMD X1200, HD 2600 of HD34x0 of Nvidia 6800, 7300 of 7800 worden bijvoorbeeld niet meer ondersteund. In een gewone desktop PC kan de videokaart nog vervangen worden, maar vervanging van de videokaart in een laptop is bijna nooit mogelijk. Wanneer er nog Windows 8 of 8.1 video drivers voor bepaalde videokaart bestaan dan kan je nog proberen die drivers te installeren. Gelukkig hebben veel desktops een moederbord met een onboard video kaart die wel Windows 10 geschikt is ... dus vergeet dit niet te controleren!
  Regelmatig komt Windows 10 met een grote update, vaak wordt dit vanwege het seizoen een spring of fall creators update genoemd. Deze updates geven nog wel eens problemen. In het ergste geval is een herinstallatie nodig, in dat geval moet de meeste recente Windows 10 versie worden gedownload (via bijvoorbeeld MediaCreationTool.exe). De meest recente update, de spring 2018 update, ging mis op een viertal computers. Eén systeem werd de update uiteindelijk geinstalleerd na opstarten in de veilige mode (met netwerk) en daarna Windows update een uurtje of twee te draaien. Daarna heb ik de computer uitgezet en weer normaal opgestart. Daarna verliep de rest van de installatie probleemloos. Helaas is het soms puzzelen. De gegeven foutcodes helpen niet echt omdat via Google de foutmeldingen wel worden gevonden maar de gevonden oplossingen lijken niet zonder meer betrekking te hebben op deze fout in Windows 10. Voor fout 0x80070002 kon ik wel iets vinden maar de gegeven oplossing werkte niet. Voor fout 0x80010108 was de omschrijving ook vrij vaag, kennelijk te veel actieve processen. Na drie pogingen verliep de software update eindelijk goed.
  Ik heb ervaring opgedaan met een Toshiba P200, een Toshiba A200, een HP 6715s. De Toshiba P200 beschikt over een ATI Radeon HD2400 videokaart, de HP 6715s beschikt over een AMD X1200 videokaart. Deze twee laptops kunnen met een oudere videokaart driver nog wel overweg met Windows 10. De Toshiba A200 beschikt over een Nvidia Geforce Go 7300 videokaart. Voor deze videokaart is geen geschikte driver meer te vinden. Hierdoor is de videokaart in Windows 10 niet volledig gebruiken. In apparaatbeheer is er ook veel hardware onbekend. Na de installatie van een 1709 update werd zelfs de netwerkkaart niet meer herkend. Dit bemoeilijkte de verdere installatie want een netwerk verbinding is toch wel handig om te hebben om eventuele software updates te installeren.

• Overklokken, doen of niet doen? Wat zijn de risico's? Dit onderdeel heb ik pas eind 2017 toegevoegd. Enerzijds is het een fantastisch onderwerp, anderzijds, er kleven risico's aan! het grootste risico is dat de computer onherstelbaar kapot kan gaan! Nu is dit een vrij extreme situatie maar dit is iets om rekening mee te houden. Een ander risico is dat de computer niet meer wil opstarten. In het voorgaande hoofdstuk is al uitgelegd wat je kan doen om dit probleem op te lossen, begin in zo'n situatie altijd met een Clear CMOS omdat in het algemeen de bios instellingen zijn aangepast. Vaak zijn bios instellingen net iets (en soms misschien veels) te optimistisch ingesteld. In dat geval is terug gaan naar de oude (en/of de al bekende veilige instellingen) de meest logische stap. Dan eerst controleren dat de computer nog opstart en in orde is. Daarna misschien weer opnieuw beginnen ... Soms moet de snelheid van het geheugen ook worden aangepast, soms moet ook de voedingsspanning van het geheugen en/of de CPU worden aangepast (vaak ietsjes verhoogd). Het overklokken van het geheugen geeft vaak weinig voordeel, maar het overklokken van geheugen is soms nodig wanneer de CPU en geheugen instellingen van elkaar afhankelijk zijn. Soms betekent dit dat er sneller geheugen gebruikt moet gaan worden. Soms kan het nodig zijn om de snelheid van het geheugen te verlagen, bekijk de bios opties goed. Per moederbord kunnen de instel mogelijkheden behoorlijk verschillen.
  De computer wordt meestal sneller gemaakt door de CPU over te klokken, dit betekent dat de CPU koeling dus in orde moet zijn. Meer snelheid betekent meer stroom verbruik en dus meer warmte (in de CPU en uiteindelijk ook meer warmte binnen in de computer behuizing). Heel soms sneuvelt de computer doordat deze toch al in een slechte conditie was ...

• Netvoedingen vernieuwen, aanpassen of afdanken?
  Bij het bekijken van mijn PC netvoedingen op hun huidige bruikbaarheid, was ik verbaasd over de vele verschillen. Hieronder een lijst van netvoedingen die ik de afgelopen jaren in handen heb gehad, dan wel heb aangeschaft. De roze items hebben op 12V beperkte stroom mogelijkheden, mogelijk dat dit eventueel toekomstig gebruik beperkt. Anderzijds, ik heb eigenlijk nog weinig problemen ondervonden.

  Merk, vermogen	3,3V	5V	12V	-5V	-12V	5V SB	Aanvullende beperkingen
  HP DPS-240FB A	19A	14A	7,5+12,5A		0,15A	3A	maximaal 240W
  HP DPS-240TB A			16A+16A		0,15A	1,3A	maximaal 240W, 12V + 12V maximaal 240W
  AOpen FSP250-60ATV	20A	27A	13A	0,3A	0,8A	2,0A	3,3V + 5V maximaal 175W
  Antec MT-350	20A	20A	18A+18A		0,8A	2A	3,3V + 5V maximaal 110W, 12V maximaal 300W, 80PLUS
  Antec EA-380D Green	20A	20A	17A+15A		0,8A	2,5A	3,3V + 5V maximaal 115W, 12V maximaal 336W, maximaal 380W, 80PLUS
  Antec SP-450P with PFC	32A	30A	15A+17A		0,3A	2A	3,3V + 5V maximaal 150W, 80PLUS
  Emacs P1U-6150P	10A	14A	6A	0,5A	0,8A	1,5A	maximaal 150W
  Thermaltake Pure Power-480APD	30A	40A	18A	0,3A	0,8A	2A	peak load 550W
  FSP300-60THA (1PF)	20A	26A	8A+14A		0,8A	2A	3,3V + 5V maximaal 130W, maximaal 300W
  FSP350-60HHN(85)	21A	20A	15A+15A		0,5A	2,5A	3,3V + 5V maximaal 105W 12V maximaal 336W, maximaal 350W, 80PLUS
  HP DPS-300AB-61 A	12A	13A	12+16A		0,3A	2A	12V maximaal 216W, 5V +12V maximaal 262W, 3,3V + 5V maximaal 103W
  HP GPS-300AB C	16A	18A	10+14A		0,3A	2,5A	3,3V + 5V maximaal 115W, 3,3V + 5V + 12V maximaal 235W, 12V maximaal 19A, Green
  HP Bestec ATX0300P5WC	18A	25A	19A		0,8A	2A	3,3V + 5V maximaal 175W, 5V + 12V maximaal 268W, maximaal 300W
  HP D13-300P2A	12A	13A	12A+16A		0,3A	2,5A	3,3V + 5V maximaal 103W, maximaal 300W
  Chieftec HPC-300-202	20A	25A	13A	0,3A	0,8A	1,5A	3,3V + 5V maximaal 165W, 12V maximaal 156W, maximaal 300W
  Chieftec HPC-340-201 ATX12V	28A	30A	15A	0,5A	1A	2A	3,3V + 5V + 12V maximaal 315W, overig maximaal volgens spec
  Chieftec GPS-400AA-101 A	28A	26A	14A + 15A		0,5A	2,5A	3,3V + 5V + 12V maximaal 390W, 3,3V + 5V maximaal 140W, overig maximaal volgens spec, 80PLUS
  Chieftec GPS-450AA-101 A	30A	28A	14A + 15A		0,5A	2A	3,3V + 5V + 12V maximaal 440W, 3,3V + 5V maximaal 145W, overig maximaal volgens spec, 80PLUS
  AOpen Z400-08FC	20A	20A	10A + 13A		0,3A	2,5A	12V maximaal 276W, 3,3V + 5V maximaal 105W, vermogen 350W (400W PEAK)
  64BIT ATX 460WP	25A	35A	19A		0,8A	2A	3,3V + 5V maximaal 200W, totaal maximaal 460W

  De stroomkabels zijn te kort of juist aan de lange kant, zoals ik ondervond met een 4 pin CPU kabel, kennelijk zit de gemiddelde netvoeding vlak naast die connector. Maar ik trof toevallig een kast waarin de netvoeding net aan de andere kant in de kast zat. Vaak is het aantal geschikte voedingsconnector(en) voor een s-ata of ide harde schijf toch wel onder de maat, maar mogelijk ligt dit aan de leeftijd van de netvoeding, van de ene connector te veel en van de andere connector te weinig. Verder is het tegenwoordig letten op (let wel!) het aantal 4 pins CPU connectors en het aantal 6 pins videokaart connectors (beide bij voorkeur 2).

  Ik zou verwachten dat de krachtigste netvoeding, een Thermaltake 480W, alles wel zou hebben, tja dat was wat te optimistisch: netvoeding ondersteunde nog niet eens de 24 pins moederbord aansluiting. Dat is misschien de leeftijd (2003: een paar jaartjes te oud of zo) maar van een vrij complete netvoeding met eigen verlichting en twee ventilatoren en zelfs een ventilator kabeltje, daar zou ik toch wel iets meer van verwachten.
  Op een gegeven moment zag ik dat ik, qua uiterlijk, twee bijna identieke netvoedingen had, een Aopen 300W netvoeding met netschakelaar en een FSP 300W netvoeding zonder deze schakelaar. De FSP leek dus wat kaler, ondanks die netschakelaar en een langere 4 pin CPU voedingskabel. De betreffende Aopen netvoeding had gelukkig wel twee Sata voedingskabels ... Uiteraard heb ik deze twee netvoedingen van de binnenkant bekeken. Deze waren niet geheel hetzelfde maar deze twee netvoedingen hadden wel dezelfde opzet. Na een creatief denkmoment verhuisde de inhoud van de Aopen netvoeding naar de FSP behuizing. Aan het einde van de grote controle kon ik acht oude ATX-netvoedingen met een gerust hart afdanken: totaal ongeschikt voor toekomstig gebruik.
  De enige vier echt complete netvoedingen bleken een groenkleurige Antec 380W netvoeding, een 450W Antec netvoeding, een Chieftec 400W netvoeding en een Chieftec 450W netvoeding, die voldeden op dit moment nog aan alle eisen wat betreft universeel gebruik.
  In veel gewone computers zal 300W nog wel voldoen wanneer er geen bijzondere stroomverbruikers aanwezig zijn zoals een supersnelle videokaart en/of snelle CPU. Met een beetje videokaart zal een 450W netvoeding waarschijnlijk al te kort schieten. Ik heb nog geen behoefte aan een snelle videokaart, maar ik heb wel behoefte aan een veelzijdige videokaart die video encoding en decoding ondersteunt in Windows 10. Verder blijken een groot aantal vrij eenvoudige videokaarten al ondersteuning voor 4k beeldschermen te bieden, dat is zeer prettige bijkomstigheid bij grafisch gebruik.
  Al met al leek mij dit een goed moment om de Thermaltake 480W netvoeding nog wat aanpassingen te laten ondergaan, zodat deze nog een tijdje inzetbaar is. Het meeste werk bleek het openen en onderzoeken van de netvoeding zelf te zijn. Ik had dus in ieder geval nog een 12V (gele draad) nodig. Het was nog wel even zoeken naar een geschikte printgat, want nogal vaak zijn er voorgeboorde printplaten gaten beschikbaar. En ja, die was er gelukkig, even puzzelen en de gele draad kon ik netjes op de print vast solderen. De netvoeding kon weer dicht gemaakt worden. Ik had nu alle bedrading beschikbaar om de 20 pins connector uit te breiden naar 24 pins door het toevoegen van de ontbrekende 4 pins connector. Deze 4 pins connector heb ik verwijderd van één van de afgedankte netvoedingen. Na de bedrading te hebben verbonden, heb ik de bedrading opnieuw gebundeld en was de netvoeding weer klaar voor gebruik.
  Voor de 4 pins connector betekent dit dat ik bundel van 4 draden maken: geel (de nieuwe draad), rood, oranje, zwart de laatste 3 draden komen van de speciale P connector met 1 keer rood, 2x oranje en 3x zwart, dit wordt een nieuwe bundel (de oude P connector bundel vervalt), verder worden 2 x zwart draad niet meer gebruikt. Voor de harde schijf sata/ide netvoedingsconnectoren is een bestaande kabel aangepast. Op zich zijn er genoeg kabels, met een flinke lengte ook nog, maar er zijn slechts 2 sata connectoren bij. Met de aanpassing komen er 2 sata poorten bij. Opvallend is dan verder nog dat de oranje draad ook wordt gebruik (3,3V). Het nut van de oranje draad ontgaat mij want deze draad is nogal afwezig op de verloopkabels die ik tot nog toe gezien heb. De oude bundel krijgt er desondanks 1 oranje draad bij van de speciale P connector. Ik heb overwogen om nog een 6 pin videokaart connector en/of een 4 pin CPU connector toe te voegen. Hiervoor is het gebruik van extra gele draden verstandig. Maar het toevoegen zal de netvoeding en oude bedrading mogelijke te zwaar gaan belasten. Dus ik zie daar vanaf. Als alternatief kan ik een verloop maken van 4 pin ide netvoedingsconnector naar 4 pin CPU connector. Maar voor zover ik me herinner zijn dat soort kabels ook in sommige winkels te koop.
  Let er op dat er niet teveel kabels aan elkaar worden gekoppeld, dit om de kans op kortsluiting of warm worden van de kabels, door de mogelijke hoge stromen, te voorkomen.
  Maar wanneer al die aansluitingen echt nodig zijn, dan is dit misschien ook een moment voor een hele nieuwe netvoeding.

• Netvoeding perikelen
  Een goed werkende computer zal in het algemeen ook een goed werkende netvoeding bevatten. Onlangs liep ik tegen een Power Surge probleem op mijn nieuwe Z87 Asus moederbord. De computer heeft in deze configuratie toch nog een half jaar perfect gefunctioneerd met een Chieftec GPS-450AA-101 A netvoeding, die ik toendertijd nog op de plank had liggen. Op het eerste gezicht voldoende vermogen, maar kennelijk was er toch nog een verborgen probleem. De meest logische oplossing was deze netvoeding te gaan vervangen. Mogelijk dat het probleem elders in de computer zat, dat zou dan door aanvullend onderzoek alsnog gevonden gaan worden. Ik heb uiteindelijk gekozen voor een iets zwaardere netvoeding, de Thermaltake Pure Power-480APD (W0019) die ik ook nog steeds op de plank had liggen. Deze netvoeding had ik 2005 aangeschaft, maar deze netvoeding was al jaren niet meer gebruikt. Volgens de specificatie kon deze netvoeding maximaal 550W vermogen leveren, dus mogelijk gaf dit extra speelruimte. Deze Thermaltake had ik inmiddels wel gemodificeerd en voorzien een volledige 24 pin netvoedings connector. Een 6 pin videokaart connector heeft deze netvoeding niet, maar deze netvoeding heeft genoeg 4 pin molex connectors om hierop een 6 pin verloopkabel aan te sluiten. De Power Surge is vooralsnog, anno 2022, gelukkig niet meer opgetreden. Hopelijk komt dat door deze netvoeding, en hopelijk blijft dit ook zo. Een prettige bijkomstigheid is dat deze netvoeding ook nog wisselende kleuren in de computerkast laat zien. En anno 2020 kwam het zo uit dat deze netvoeding in de Thermaltake M9 computerkast werd geplaatst. die dus, al dan niet toevallig, is voorzien van een doorzichtige wand. Een snelle check van de computer heeft nog geen andere mogelijke oorzaak opgeleverd.
  Door de jaren heen zijn allerlei soorten computer netvoedingen gemaakt. Er bestaan grofweg drie soorten netvoedingen: De huidige generatie zijn de ATX netvoeding, kenmerkend zijn de 20 en 24 pins voedingsconnectoren. De ATX netvoeding heeft op zich een vaste maatvoering, maar bij uitzondering zijn er ook wat kleinere uitvoeringen (en ongetwijfeld ook wel grotere uitvoeringen) maar die ben ik zelf nog niet tegengekomen. In het verleden werden de AT en XT netvoedingen gebruikt. Op zich waren de afmetingen vergelijkbaar met die van de ATX netvoeding. Een kenmerk van de AT/XT netvoedingen is de netschakelaar die in de computer behuizing is gemonteerd en de bedrading is verbonden met de netvoeding. De moederbord aansluitingen zijn ook anders dan die van ATX. Binnen deze soorten bestaan overigens ook weer vele varianten. De derde soort zijn alle afwijkende modellen binnen de XT, AT en ATX reeks. Vaak is derde soort wel verwant aan één van deze drie soorten.
  De ATX versie is sinds 1997 gangbaar geworden met de komst van de Intel Pentium I processor. Inmiddels is dit processor geweld uitgegroeid tot Intel i12-xxxx en AMD Ryzen 9 CPU's. De oudere ATX netvoedingen hadden een 20 polige connector. Maar met het sneller worden van de computers nam ook het stroomgebruik toe en kwam de 24 polige connector (20 + 4 extra polen). Op het moederbord zit vervolgens een LED en een Soft Power On aansluiting om de voeding (en de rest) aan te zetten. De netschakelaar op een ATX voeding zit, indien aanwezig, aan de achterzijde van de netvoeding. De ATX voedingen hebben vaak nog wat extra connectors zoals 4, 6 of 8 pins connectoren. Sommige netvoedingen hebben zelfs speciale connectors waarop de kabels aangesloten kunnen worden. De extra connectoren kunnen veelal worden aangesloten op de videokaart(en) en/of het moederbord. Nog wel een waarschuwing: een ATX voeding staat vaak nog onder spanning. De netvoeding is pas echt uit als het netsnoer niet is aangesloten! Hoewel de vermogen van de netvoeding in de loop der jaar wel toe is genomen, zijn de afmetingen van de netvoeding vaak hetzelfde gebleven ... Er zijn zelfs kleinere modellen op de markt gekomen, veelal speciaal voor ITX systemen, een uiterst compact computer systeem. Netvoedingen voor zo'n compact computer systeem zijn vaak niet eens veel groter dan een laptop netvoeding ...
  De AT netvoeding werd gebruikt in de oudere systemen zo vanaf het XT tot en met het Pentium 1 tijdperk, zo'n beetje tot 1997. Dit type netvoeding heeft 2 connectoren van 6 pennen die op het moederbord worden aangesloten. Verder zit er (bijna altijd) een externe netschakelaar aan dit type netvoeding. Er gaat dus een vrij dik netsnoer van de voeding naar de voorzijde van de computer. Hoewel de afmetingen van de AT netvoeding vergelijkbaar is met die van de ATX netvoeding, bestaan er ook afwijkende maten. In met name de kleine desktop varianten zaten soms erg compacte netvoedingen.

  Wees voorzichtig als je een brandlucht ruikt of vonken ziet of hebt gezien! Haal de netvoeding van het stroom af, en gebruik deze niet meer! Wanneer de voeding niet in orde is, neem je dus wel een risico en dan moet je de netvoeding gewoon vervangen (testen is te gevaarlijk). Controleer de netvoeding zo goed als mogelijk is, wanneer er geen problemen zijn, dan kan de stroom erop en de netvoeding aangezet worden. Gaat de ventilator in de netvoeding en de ventilator op de CPU koeler (eventjes) draaien? Dat is dan wel een goed teken ... Als er een aparte ventilator in de computer kast zit, gaat die draaien wanneer de netvoeding wordt ingeschakeld? Zo ja, dan is het ok. Oh ja, luister ook even naar het geluid van de ventilatoren. Teveel geluid is vaak geen goed teken, daarover straks meer. Oh ja, soms werkt een netvoeding pas als er voldoende vermogen wordt verbruikt. In dat geval is het aansluiten van een harde schijf vaak al voldoende. Als je spanningsmeter hebt, meet dan de spanning op de molex stekers en andere connectoren.

  Een losse AT voeding kan eenvoudig op vergelijkbare wijze worden getest. Een losse ATX voeding is wat lastiger te testen omdat deze een Soft Power On signaal nodig heeft. Op zich betekent dat dat pen 14 van de voedingsconnector met de massa moet worden verbonden, bijvoorbeeld pen 10. In het plaatje gaat de groene draad naar pen 14 (4e van links). Bij een andere voeding kan die draad dus wel een andere kleur hebben. Dat de netvoeding op deze wijze aangaat, wil helaas nog niet zeggen dat die in orde is. Wanneer de klacht was dat de computer niet aangaat wanneer ik op de de aan-knop druk, dan kan dat ook komen door de schakelaar of het moederbord of de netvoeding. Vervanging van de netvoeding geeft in zo'n geval direct uitsluitsel over het onderdeel 'netvoeding'.
  Meer informatie over allerlei connectors is overigens te vinden op Technik.Net.

  Als een ventilator in de voeding niet draait, dan kan deze kapot zijn. Als dat het geval is, moet die vervangen worden. Voedingen zijn vaak uitgerust met een temperatuur regeling om de snelheid van de ventilator te regelen. Wanneer de voeding koud is, draait de ventilator langzaam of staat stil. Wanneer de voeding warmer wordt, gaat de ventilator sneller draaien (het geluid neemt dan toe). Het blijft dus even opletten wat er precies aan de hand is als de ventilator niet draait. Als een ventilator langzaam en onregelmatig draait, dan is die meestal defect. Vaak maakt zo'n ventilator dan ook een haperend geluid en/of abnormaal veel geluid . Soms verdwijnt dat geluid na enige tijd. Het is verstandig om een slecht draaiende ventilator te vervangen want uiteindelijk sneuvelt deze en dan is er helemaal geen koeling meer. Door teveel warmte kan een netvoeding hierdoor kapot gaan, met alle gevolgen die daarbij horen: De apparatuur die in de computer zit, kan dan ook sneuvelen als de spanningen bijvoorbeeld toevallig te hoog worden.

  Een voeding wil ook wel eens (tijdelijk) overbelast raken. Als een netvoeding het niet doet is het verstandig deze eens vrij lange tijd (een paar minuten tot een uur) niet aan te sluiten op de netspanning (netsnoer verwijderen). Er zit vaak een beveiliging in de netvoeding, die de netvoeding uitschakelt. Dus niet gelijk in paniek raken. Na een tijdje is de netvoeding weer tot rust gekomen. Vaak kan de computer dan weer gewoon aangezet worden. Maar soms zal dit niet gebeuren ... en dan is die waarschijnlijk toch echt kapot.
  Zonder netsnoer is uit dus echt uit, dit geldt met name voor een ATX voeding. Maar let op heel soms zijn er uitzonderingen. Ik heb ooit een Dell AT voeding gezien die ook gewoon op het lichtnet aangesloten bleef. Oh ja, een AT netvoeding heeft bijna altijd een eigen 220V schakelaar. Als een netvoeding na deze rustpauze nog niet werkt, dan is de kans groot dat deze defect is.
  Soms is een voeding te licht. Bij de huidige moderne GHz systemen levert dat nogal eens plotselinge vastlopers op, zie ook: De computer lijkt stabiel, maar loopt (soms of vaak) vast. Vaak start de computer dan niet goed op. Soms start de computer pas op na een aantal pogingen. Soms start de computer pas op na 10 of meer seconden. Wees voorzichtig met het herhaald snel achter elkaar aan-en uitzetten van de computer. Dit kan de computer beschadigen! Dat pleit dan overigens niet voor de gebruikte netvoeding ...

• De datum en tijd staan niet goed:
  Klopt de datum nog? Vaak is de oplaadbare accu kapot of de batterij leeg. Probeer eerst de datum goed te zetten, als na een dag of zo, de datum weer op "nul" staat, dan weet je dat er wat mis met de batterij of accu.
  Als er een batterij in zit, dan is dat vaak een CR2032 Lithium batterij. Deze behoort 3,0 Volt te leveren. Als de gemeten spanning duidelijk onder de 3,0 Volt zit, dus bijvoorbeeld 2,9V of 2,6V of nog lager, dan weet je dat die niet goed is. In dat geval vervangen, kosten vermoedelijk een paar euro. Het is wel zo dat zo'n batterij eigenlijk niet binnen 1 à 2 jaar leeg zou mogen zijn. Zo'n lithium batterij gaat in principe 3 tot 10 jaar mee.
  Bij oudere computers zit er soms een zwart plastic blokje met een 4,8V batterij een 4 polige connector in. Heel soms zit er niets in dat wijst op een batterij. Die batterij is te vervangen, maar vermoedelijk vrij duur. Overweeg om dit te vervangen door een batterijhouder met 3 penlight batterijen.
  Heel soms zit er ergens (nabij de klokchip) een groot zwart blok. Dat is dan vaak een condensator. De computer weer aanzetten voor een tijdje, dat zou voldoende moeten zijn. In het laatste geval is de computer voor lange tijd niet gebruikt ...

  Vervangen van een oplaadbare accu is niet altijd verstandig. De kosten zijn vrij hoog, soms is het stroomverbruik ook vrij hoog. Als het moederbord beschikt over een speciale batterij connector (4 pinnen op een rij), soms ontbreekt pen 2, soms zit er over de pinnen 2 en 3 een jumper, dan is er een andere oplossing: Koop in dat geval een batterijhouder voor 3 penlight batterijen, monteer een geschikte steker aan de batterijhouder, en klaar ben je.

• Het beeldscherm blijft zwart:
  Waneer het beeldscherm zwart blijft, dan wil dit niet altijd zeggen dat de videokaart stuk is. De ervaring heeft mij geleerd een aantal ISA videokaartjes bij de hand te hebben. Op modernere systemen heb je een PCI video kaartje nodig. En op de huidige systemen, daarop past alleen nog een PCI-e videokaart of een USB videokaart. Als de ene videokaart het niet doet, dan doet vaak die andere het wel. Als na vele malen proberen het beeld zwart blijft, tja dan ziet het er ernstig uit. In dat geval dikke pech, of een defecte videokaart, een defecte CPU, een defect moederbord of iets anders kapot, of gewoon een conflict. Helaas is een exacte diagnose pas vast te stellen als je zeker weet welke onderdelen wel goed functioneren. In een zeldzaam geval herkent de bios videokaart niet en het beeld blijft zwart. Dit terwijl het besturingssysteem, bijvoorbeeld Windows de videokaart wel herkent, uiteindelijk is er dan wel beeld. Je bent alvast gewaarschuwd.
  Heel soms is het videokaartje okay, maar is de computer behoorlijk van slag. In dat geval is het verstandig de Bios terug te zetten op de standaard instellingen (Clear CMOS). Dit gaat meestal via een jumper op het moederbord. Wisselen van de videokaart heeft dan soms zin. Na een herstart, en het weer terug plaatsen van de oude videokaart, doet de computer het meestal weer prima.
  Heel soms is het moederbord kapot. De diagnose is soms lastig te stellen. Hoewel? Als de CPU, het geheugen en de videokaart in orde zijn, en na de opstart volgt er geen beep? Tja, dan is het moederbord de grote verdachte. Eventueel met en zonder geheugen proberen. Ook is het handig om te weten in welke omstandigheden de problemen zijn ontstaan. Is dat bijvoorbeeld gebeurd toen de computer heel erg druk met iets bezig was? Gebeurde het zomaar bij het aanzetten? Was er een lichtflits te zien? Soms zijn er componenten op het moederbord niet in orde bijvoorbeeld elco's (elektrolytische condensators). Dat zijn kleine cilindervormige componenten met een platic behuizing, vaak in de buurt van de CPU socket. Als zo'n condensator bol staat of gebarsten is, of er lekt smurrie uit, tja, dan is die dus kapot.
  Oh ja, controleer wel of de video kaart goed is geplaatst en controleer ook of alle kabels goed zijn aangesloten. Bijvoorbeeld een 6/8pins voedingskabel naar de videokaart of de 4 pins voedingkabel naar de CPU. En ja, het beeldscherm staat natuurlijk aan en werkt ook goed ... Enne, wissel de videokaart alleen als de computer uit staat (netsteker uit de voeding).

• Stap 1: Diskette stations en harde schijven aansluiten (algemeen):
  Het aansluiten van diskette stations en harde schijven levert nogal eens problemen op. De PC start bijvoorbeeld niet op of je ziet een foutmelding. Bijvoorbeeld: Floppydisk(s) fail (40) of harddisk(s) fail 80. De eerste foutmelding betekent dat diskettestation A: niets is gevonden, de tweede foutmelding betekent dat de harde schijf C: niet is gevonden. In lekentaal betekent dat het bewuste apparaat:
  - Niet (goed) is aangesloten, of
  - Geen voedingsspanning heeft, of
  - Defect is, of
  - De laatste foutmelding is een gevolg van de eerste twee, omdat de PC niet weet hoe die moet opstarten (zowel A als C niet beschikbaar).
  Ook zou het kunnen zijn dat de controller (voor diskettestation of harde schijf) stuk is.

  Kabels zomaar omdraaien, dat zou ik niet doen. Dat kan alleen maar verkeerd aflopen. Beschouw het maar een wonder, als er niks kapot gaat. Er zijn een aantal controles nodig. Eerst de kabels, dan de bios.

• Stap 2: Diskette stations en harde schijven aansluiten (kabels):
  De kabels, dat is een verhaal apart. Bekijk de boel heel goed. Ergens op het moederbord zitten connectors. Soms zitten die connectors op een uitbreidingskaart! Soortgelijke connectors zitten ook op de floppy drive en de harde schijf. Bekijk die connectors en de plek daarom heen. Als je een pijltje, en/of een cijfertje 1, 2 ziet staan o.i.d., dan heb je vaak al een houvast. Bij een floppy drive ontbreekt er aan de kant waar pen 1 zit wel eens een pen (namelijk pen 3, dat is dan makkelijk zoeken). Soms zie je 33 en/of 34 staan op de floppy drive en/of 39 en of 40 op de harde schijf, dit verwijst juist naar de andere kant dan pen 1. Overigens, als je de draad nu kwijt bent, zou ik verder niets meer met die PC doen.

  Bekijk nu de platte kabels. Als het goed is, zit aan één kant van de kabel een duidelijk of minder duidelijk kleur (vaak rood). Die kant moet je zie als verbinding met pen 1. Soms zit er een nokje op de connector. Deze hoort aan de oneven kant te zitten, maar vertrouw daar niet op! Op de connector van de harde schijf ontbreekt vaak pen 20 (dat is dus de even kant). Als je kabels gebruikt voorzien van een nokje in het midden, dan zal in 9 van de 10 gevallen niets fout kunnen gaan. Nou ja, alleen als je twee schijven op dezelfde kabel zou hebben, en ook niet als je net die ene overblijvende van die 10 treft. Maar helaas, veel kabels hebben niet dat nokje erop zitten, en soms zit er geen blokje om de connector. De bedoeling is namelijk dat pen 1 op het moederbord, middels de kabel, op pen 1 van de harde schijf cq. het diskettestation wordt aangesloten. De voedingskabel past maar op één manier, dus die kun je gewoon aansluiten. Als het niet duidelijk is wat pen 1 is, dan zou ik gelijk stoppen.
  De foutmelding "floppy disk(s) fail (C0)" of iets dergelijks, verschijnt ook wel eens. Dit betekent dat de hardware voor de aansturing van de diskette stations niet kan worden gevonden. Meestal is dan die hardware kapot (of afwezig) ...

• Stap 3: Diskette stations en harde schijven aansluiten (Bios):
  Nu de Bios. Controleer wat de instellingen van de controller hardware op het moederbord zijn. Soms kan die uitgeschakeld worden! Loop alle instellingen na. Stel in welke type diskettestation je hebt. De harde schijf kan vaak automatisch herkend worden. Bekijk het Bios menu goed. Laat dat zijn werk doen. Als de automatisch detectie niet werkt, dan is er meestal iets mis met de bekabeling, of er is een instelling niet goed of het apparaat is gewoon stuk.

• Opstarten vanaf diskette of harde schijf:
  Bij een goed werkend diskettestation licht het lampje ervan bij het opstarten van de computer, even op. Als er een bootdiskette (opstart diskette) inzit, moet die uiteindelijk gelezen worden. Meestal zal dat alleen gebeuren als er een diskette in zit. De melding "DISK BOOT FAILURE, ENTER SYSTEM DISK AND PRESS ENTER" is soms verwarrend. Vaak denk je dat het probleem bij de harde schijf ligt of juist bij het diskette station. Vaak is het precies andersom of geven beide problemen!
  Als het diskettestation vrij veel lawaai gaat maken (soort raspend geluid) eindigend in een foutmelding, dan is er of iets mis met de diskette of er is iets mis met het diskette station omdat bepaalde informatie niet kan worden gelezen. Soms volgt er een foutmelding dat het diskettestation niet bij een sector kan komen. Als het raspende geluid hoorbaar wordt tijdens het formatteren, dan is er nagenoeg altijd een slechte sector (bad sector) gevonden op de diskette (floppy). Tja en wat is een sector nou eigenlijk? De informatie die op de diskette staat, is verdeeld over 1 of meer sectoren verspreid over de diskette. Veel voorkomende waardes zijn 8, 9 en 18. Die sectoren zijn weer verdeeld over 80 sporen (soms maar 40). Het komt wel eens voor dat een lees/schrijfkop van een diskettestation niet spoort met zo'n spoor. Vaak kom je daarachter als een diskette beschreven in zo'n station op een andere computer wordt gebruikt. Op dezelfde PC lijkt er (meestal) niets aan de hand te zijn.
  Vaak is het ook zo dat een systeem nog wel wil booten van een diskette, maar dan halverwege vastloopt. Normaliter betekent vastlopen voor mij: instabiel gedrag. Vaak wijst dat vastlopen op een geheugen probleem of een onjuiste CPU instelling. In dit specifieke geval heeft het te maken met de informatie die niet of niet goed van de diskette wordt gelezen. Als de diskette 100% in orde is (wel controleren!), dan betreft het dus zeer waarschijnlijk een defect diskettestation.

  Voor de volledigheid: Het booten vanaf diskette zal alleen goed gaan als de opstart diskette okay is. Eigen ervaring leert, dat je dit expliciet moet controleren! In principe voldoet een standaard Windows 95 (bij voorkeur vanaf OSR 2.1) of een Windows 98 opstart diskette. Oudere MS-DOS diskettes zijn ook bruikbaar maar die herkennen net zoals oudere Windows 95 versies geen FAT 32 formaten. De Windows 98 versie biedt standaard ook CD-Rom ondersteuning. Heb je geen opstart diskette, of ben je op zoek naar een algemene versie kijk dan eens hier. Meer over CD-Rom ondersteuning op diskette vind u overigens hier.

  Het opstarten van een harde schijf is klein verhaal op zich. Als het goed gaat, is er niks aan de hand. Normaliter wordt een harde schijf door de Bios zelf herkend. Let er op dat een computer van meerdere onderdelen kan opstarten, bijvoorbeeld vanaf Dvd, harde Schijf, diskette en/of USB station. Een harde schijf is veelal aangesloten op een S-Ata aansluiting, en heel soms betreft het nog de vroeger veel gebruikte IDE aansluiting. Bij een IDE aansluiting kunnen twee harde schijven niet zomaar op 1 kabel worden aangesloten. Heel soms moet een Bios instelling (tijdelijk) aangepast worden om opstarten mogelijk te maken! Op de hedendaagse systemen en de wat oudere systemen is het soms nog opletten of er een speciale Serial ATA mode in de Bios moet worden ingesteld. Op zeer oude systemen is het dan vaak nog even opletten: kies altijd voor LBA mode als de schijf groter is dan 528 MB, andere keuze opties zijn NORMAL en LARGE. Als het niet werkt zoals je verwacht, controleer dan ook eventueel aanwezige jumper instellingen! Soms ligt daar het probleem. Op het moment dat een harde schijf indeling niet goed wordt herkend, dan is in het algemeen een Bios instelling niet in orde (of de harde schijf is defect).
  Oh ja, vaak is daarna nog even prutsen om het HD (harde schijf) Ledje brandend te krijgen.

  Wanneer een harde schijf soms wel of soms niet wordt herkend, dan is meestal de harde schijf aan het overlijden. Datzelfde geldt overigens ook voor een CD-Rom/Dvd speler. Als er plotselinge problemen zijn met de informatie op de harde schijf, zoals zoekgeraakte en/of beschadigde bestanden, dan is dat meestal een extra bevestiging. Het is dan verstandig een testprogramma van de fabrikant te gebruiken om na te gaan of de harde schijf nog in orde is. Maak in ieder geval zo snel mogelijk een reserve kopie.

• IDE controller aansluitingen:
  En er zijn zoveel details om op te letten, dat je misschien gauw vergeet dat op een wat ouder systeem vaak twee IDE connectoren op een uitbreidingskaart of een moederbord zitten. Elke IDE connector wordt aangestuurd door een IDE controller. Meestal zijn beiden controllers wel okay, soms ook niet. Het heeft dus zin om de andere controller ook eens te proberen als een apparaat op de eerste controller niet lijkt te werken. Als je de andere controller uitprobeert, sluit dan wel hooguit 1 apparaat (harde schijf of CD-Rom speler) aan. Wees er ook zeker van dat het betreffende apparaat okay is. Dit om de kans op fouten te beperken. Het is wel zaak om de Bios instellingen te controleren. Vaak kan een IDE connector in-en uitgeschakeld worden.
  Het slechte nieuws is nog wel dat met name de oudere systemen alleen kunnen booten vanaf de eerste IDE connector. In dat geval is er dus een probleem als juist die kapot is. Bij modernere systemen kan er in het algemeen vanaf beide IDE aansluitingen geboot worden.

  Controleer ten alle tijde de jumper instellingen van de harde schijf. Als er ook maar enige onduidelijkheid bestaat, zoek dan (op internet) naar de juiste informatie. Een fabrikant heeft nagenoeg altijd technische informatie en jumper informatie van zijn harde schijven op internet staan!

  Een ander details is dat als een moderne schijf wordt gebruikt op een wat ouder systeem, dat het UDMA protocol van zo'n harde schijf wel eens problemen geeft. Of de harde schijf wordt niet herkend, of de harde schijf geeft allerlei rare probleempjes. Bijvoorbeeld de schijf laat zich niet installeren met Windows. Het verraderlijke is dat de symptomen lijken op die van een instabiele computer. Het is dus zaak de computer eerst te testen met een wat oudere harde schijf zodat je zeker bent dat het systeem okay is.
  In dat geval is het zaak om een programmaat je van de fabrikant te downloaden waarmee de UDMA mode van die harde schijf kan worden ingesteld in een "minder snelle" mode.

• De computer is instabiel (blijft regelmatig of vaak hangen, crasht):
  Als een PC instabiel (de PC blijft zonder reden hangen ...) is, dan kan dat door van alles en nog wat worden veroorzaakt. Ga vooraf nog wel na of er nog een (USB) apparaat is aangesloten. Heel soms blijft een PC tijdens het opstarten hangen omdat er een (USB) apparaat is aangesloten. Dat de PC blijft hangen is op zich niet goed, maar wanneer het (USB) apparaat de oorzaak lijkt te zijn van de problemen, ligt het probleem in ieder geval bij dat apparaat en en meestal niet bij de PC. Dat de PC blijft hangen kan bijvoorbeeld komen door de netvoeding, het geheugen, de videokaart, het moederbord of iets heel anders. De problemen lijken soms veel op die van De computer lijkt stabiel, maar loopt (soms, regelmatig of vaak) vast. Hieronder een overzicht met toelichting van een aantal mogelijke oorzaken.
  • Het geheugen
    Het geheugen is hier vaak de hoofdverdachte. Zeker als de tijdstippen heel erg willekeurig zijn en dat het nagenoeg altijd misgaat als de computer even echt aan het werk gaat. Blader bijvoorbeeld eens door een groot document. Dit is al vaak het geval met een tijdrovende Windows 10 update ... Bedenk dan ook dat zelfs 1 defect bitje in 4GB geheugen de hele computer kan laten hangen. Er is al sprake van een geheugen probleem wanneer de computer minder geheugen herkent dan er werkelijk in zit. Maar bijvoorbeeld ook als een besturingssysteem zoals Windows of Linux een geheugen fout geeft, want dan is er toch echt wat aan de hand. Ingeval van geheugen problemen, controleer dan ook of het computer geheugen wel goed is geplaatst! Deze controle is zeker van belang wanneer er net nieuw geheugen geplaatst is, dat is een moment dat er al veel fout kan gaan. Ingeval van probleem is vaak een de Dimm of Simm namelijk niet goed geplaatst.
    Soms is het computer geheugen prima in orde, maar levert het moederbord problemen op. Het niet goed werken van computer geheugen kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door een bepaald geheugen slot dat wordt gebruikt. Dit kan komen door vuil, stof, slecht contact, klemmen van de connector niet orrect geplaatst dan wel een kapot moederbord. Wanneer er nog goed werkende geheugensloten aanwezig zijn, dan zou de computer met geheugen in de goed werkende geheugensloten geen problemen meer geven. In het ergste geval, zal het moederbord vervangen dan wel gerepareerd moeten worden.
    Testen van geheugen wordt vaak gedaan met het programma Memtest86. Maar veel systemen beschikken ook over eigen testsoftware al dan niet in het besturingssysteem dan wel in de Bios. Het maakt niet uit welk soort geheugen er in de computer zit (vaak de Dimms, SoDimm, DDR, DDR2, DDR3, DDR4), het programma kan alles aan. Test elke geheugen simm/dimm bij voorkeur apart om zeker te weten dat dat geheugen goed is. Een ander voordeel is dat het testen van een enkele simm/dimm veel sneller gaat, dan alles tegelijk.
    Ingeval van problemen, zorg er dan voor dat de Bios instellingen voor het geheugen zo traag mogelijk worden ingesteld. Meestal is het kiezen van een automatische configuratie of een "clear CMOS", hiervoor voldoende. Van belang is dat het totale geheugen in gebruik is en dat de test er voor zorgt dat het geheugen steeds van inhoud wijzigt. Het programma zoals Memtest86 doet dat en dit programma laat ook de test informatie zien ...
  • Het moederbord, de videokaart of een andere uitbreidingskaart
    Maar ook een niet goed werkende videokaart of een defect slot op het moederbord kan instabiliteit veroorzaken. En natuurlijke elke andere uitbreidingskaart kan problemen veroorzaken! Als je vermoed dat een slot niet goed functioneert, dan is de oplossing om de betreffende uitbreidingskaart in een ander slot te plaatsen. Er is meestal sprake van een breuk in het moederbord of een uitbreidingskaart als door een tik(je) tegen de computer, het probleem ontstaat: het systeem blijft dan bijvoorbeeld altijd hangen.
    Een variant daarop is dat de computer wel (of juist niet meer werkt) als de computer op zijn kant wordt geplaatst. Dit wijst dan op een los onderdeel of een slecht contact. In zo'n situatie is het verstandig alles uit elkaar te halen en de boel eens goed te bekijken. Verwijder alle stof, let op ongeregeldheden zoals ontbrekende schroeven of loszittende schroeven. Alles loshalen betekent ook dat de CPU uit de connector moet en alle connectoren op het moederbord los moeten worden gemaakt. Bekijk de contacten. Als deze schoon lijken, plaats het onderdeel dan weer terug. Controleer bijvoorbeeld ook of er stof onder het moederbord zit. Verwijder die stof want stof kan storing geven door mogelijke capacitaire werking.
  • De harde schijf, cd speler, dvd speler of IDE/Serial Ata controller of SCSI controller
    Als de computer bij het opstarten blijft hangen in het opstartscherm of blijft hangen in de lijst van harde schijven, dan heeft dit vrijwel zeker te maken met het apparaat dat op dat moment wordt gebruikt of wordt gezocht. Als de computer net bezig is na te gaan welke harde schijven in de computer zitten en de computer blijft hangen op bijvoorbeeld nummer twee, dan is daar vermoedelijk iets mis mee. Zet de computer uit, maak die harde schijf eens los en start de computer weer op. Start de computer nu wel door? Zo ja, dan heb je vrijwel zeker de boosdoener gevonden.
    Het kan ook zijn dat een van de apparaten, bijvoorbeeld de harde schijf heel veel lawaai maakt, vreemd ratelt en/of heel traag is. Het kan ook zijn dat de computer gewoon heel traag lijkt.
    Hoe verder? De harde schijf die problemen geeft, is vrijwel defect en moet vervangen worden. Om na te gaan of de harde schijf echt defect, is het verstandig met een testprogramma de harde schijf te testen, voor zover dat dan nog mogelijk is. Oh ja, soms zit een testprogramma er ook naast! Het is verstandig een harde schijf altijd te testen, wanneer alleen al vermoeden bestaat dat er mogelijk iets mis is met dat onderdeel. Besef goed dat slechts in uitzonderlijke gevallen het nog mogelijk is om informatie op een min of meer makkelijke manier er alsnog af te halen. Dit is meestal alleen van belang als er tijdig die o zo belangrijke backup is gemaakt ... Natuurlijk is er tijdig een backup gemaakt, zodat de informatie op de nieuwe harde schijf geplaatst kan worden. Nog wel een paar tips wanneer dat, om wat voor reden dan ook, toch is vergeten: kijk dan eens op Fouten op de harde schijf, is de data nog te redden?. Die oplossing werkt dus alleen wanneer de harde schijf nog herkend wordt door de computer. Wanneer de computer de harde schijf niet meer herkend, dan is het verstandig om na te gaan of het besturingssysteem de harde schijf nog herkend. In dat geval is het vaak nog mogelijk om bij de informatie op de harde schijf te komen.
    Waarschuwing: De volgende procedure is niet veilig en kan meer problemen opleveren dan er al waren. Gebruik is op eigen risico! De procedure is dus computer uit, de voedingssteker van de harde schijf losmaken en de computer opnieuw opstarten. Windows 2000, XP, Vista en 7 en hoger (en vaak Linux ook), zijn in staat om, na het geven van de juiste opdrachten of soms vanzelf, de harde schijf te herkennen wanneer de voedingssteker weer op de harde schijf wordt aangesloten. Opmerking: De hiervoor genoemde procedure werkt heel soms, dit kan de moeite waard zijn om dat te proberen. Zeker als de harde schijf al uw foto's vanaf bijvoorbeeld 2003 bevat, zeer belangrijke email of wat anders wat heel belangrijk was maar net niet belangrijk genoeg was om te backuppen ...
    Wanneer de computer in dit geval nog steeds niet opstart, dan vrees ik het ergste voor de betreffende harde schijf. Het is te riskant om de IDE of SCSI kabel los te maken en weer te plaatsen terwijl de computer aan staat. Dat dus nooit doen! Een serial ATA verbinding zou hot-pluggable zijn, oeps weer zo'n Engelse term ... Met hot-pluggable wordt bedoeld dat de verbindingskabel van het apparaat gewoon mag worden losgemaakt of verbonden met de computer.

• De computer lijkt stabiel, maar loopt (soms of vaak) vast:
  Als de computer ogenschijnlijk goed functioneert, maar er treden problemen op als de computer echt actief wordt, dan is er meestal sprake van een hardware probleem. Let op: meestal, op zich kan het vastlopen door van alles en nog wat worden veroorzaakt.
  Wat is actief? Nou bijvoorbeeld het opstarten van een besturingssysteem Windows, dit kan dus een Linux of Windows smaak zijn. Dan kan het al direct misgaan, of een tijdje later. Problemen kunnen ook gewoon tijdens het uitvoeren van een programma ontstaan of tijdens de installatie van Windows of Linux zelf. De hedendaagse besturingssystemen lijken veel kritischer te zijn geworden ten aanzien van computer hardware.
  Welke problemen? Nou plotseling hangen (ook wel crashen), STOP error (alleen Windows NT, 2000, XP, Vista of Windows 7-10), vreemde strepen op het beeldscherm, traag worden, de computer stopt altijd na een bepaalde tijd (bijvoorbeeld 10 minuten aan staat), de computer stopt bij het gebruik van een bepaald programma.
  Mogelijke oorzaken? Het kan bijvoorbeeld liggen aan defecte of instabiele netvoeding, defect of onjuist gebruikt geheugen of foutieve Bios instellingen. Maar problemen kunnen ook ontstaaan door een te hoge temperatuur (vaak CPU of processor) of een slechte warmte afvoer. Een te hoge temperatuur is meestal makkelijk te herkennen aan een vrij hoge temperatuur, zo hoog dat je dat niet wilt aanraken. Is de CPU koeler erg heet, dan kan dit komen door een te kleine of slecht functionerende koeler. Is de CPU overgeklokt, zet de CPU dan eerst terug naar de normale instellingen. Probeer daarna nog eens over te starten. Het is verstandig om geen hoge temperaturen toe te laten, ditt verkort de levensduur van de onderdelen die heet zijn. De computer kan ook vastlopen door niet goed werkende stuurprogramma's (drivers) van apparaten (zoals video of geluidskaarten), een USB-hub of iets heel anders. De computer zal dan in eerste instantie wel opstarten, maar na het Windows scherm (of nog wat eerder) blijft het beeldscherm zwart.
  • De voeding
    Moderne computers met bijvoorbeeld veel apparaten, veel geheugen, veel ventilatoren, een snelle CPU verbruiken veel stroom. Als een computer moeilijk opstart, of stopt bij het gebruik van een programma dat de computer "zwaar" belast of zomaar crasht, dan zou dat kunnen wijzen op een te lichte voeding. Een PC met alles erop en eraan heeft al gauw een voeding van 400-650W nodig. Het volgende artikel op Tom's Hardware pagina is erg interessant om te lezen: Inadequate and Deceptive Product Labeling: Comparison of 21 Power Supplies. Op Welcome to the Form Factors Web Site! is veel te lezen over de specificaties van PC kasten en voedingen.
  • Het geheugen
    Ongeschikt of foutief geplaatst geheugen: Na plaatsing van nieuw geheugen module start de computer niet meer op of het opstarten vertoont allerlei vreemde problemen. Het geheugen kan defect zijn, maar het geheugen kan onjuist worden herkend. Er wordt bijvoorbeeld een 1GB Dimm geplaatst, maar er wordt slechts 512 MB herkend. In het laatste geval moet je uitzoeken het moederbord wel overweg kan met dit geheugen. Bijvoorbeeld, de Dimm mag maximaal 1GB zijn en/of het moederbord werkt alleen met een enkelzijdig of dubbelzijdig stripje. Soms werkt het ene stripje/blokje niet goed samen met het andere stripje/blokje geheugen. Door het wisselen van het geheugen kun je daarachter komen. Let er op dat het geheugen goed is geplaatst, geheugen goed aangedrukt en klemmetjes omlaag. Dit laatste gaat wel eens fout en dan lijkt het net of het geheugen niet goed is.
    Defect geheugen: Na plaatsing van de geheugen module start de computer niet meer op of het opstarten vertoont allerlei vreemde problemen. Lijkt veel op de vorige klacht. Controleer of het geheugen in een andere computer ook problemen geeft. Zo ja, dan is die mogelijk kapot.
  • Te warm, te hoge temperatuur
    Een onderdeel kan kapot gaan als deze te warm wordt. Bedenk dat er meerdere onderdelen in de computer zitten die te warm kunnen worden. Bijvoorbeeld de CPU, een videokaart, een onderdeel op het moederbord en/of de harde schijf.
    Oh ja, wat is te warm? Vaak 60 graden Celsius of meer. Hoe je dat kan meten. Meestal via de Bios of een speciaal programma. Maar neem van mij aan dat een temperatuur hoger dan 50 graden makkelijk is te voelen. Een dergelijke temperatuur wil je niet lang aanraken! Misschien gaat er zelf al iets stinken.
    De oplossing is om het betreffende onderdeel (beter) te koelen. Bedenk dat de luchtdoorstroming in de kast heel belangrijk is voor een goede koeling. De plaatsing van een casefan (een ventilator in de computerkast, achterin of voorin) kan de temperatuur in de kast al fors doen dalen dan wel zoveel extra lucht in beweging wordt gebracht dat de CPU beter gekoeld wordt. Als het toevoegen van een casefan (of meerdere) niet voldoende is, dan moet de koeling per onderdeel worden verbeterd.
  • Software, stuurprogramma's (drivers) van apparaten
    Een software probleem is niet altijd makkelijk te vinden. Soms is er sprake zijn van een verouderd stuurporgramma (driver) van een apparaat. Zo'n apparaat is bijvoorbeeld een videokaart, een geluidskaart, een modem of een scanner. Ook kan er een programma onderdeel ontbreken. Kijk goed naar de foutmeldingen die gegeven worden. Als een DLL bestand bijvoorbeeld niet kan worden gevonden, dan volgt er een foutmelding. Soms is er een conflict met de Windows versie, een Windows 7 driver werkt (bijvoorbeeld) vaak niet op Windows XP. Ga op zoek naar de juiste en meeste recente software/drivers.
    Bedenk dat Windows NT (2000, XP, Vista, 7 en 8) logbestanden aanmaken met foutmeldingen of waarschuwingen van het systeem en toepassingen. Benut die informatie.
  • Oude PC, 8088, 386, 486, Pentium I, II, III
    Wanneer je meer wilt weten over computers uit de jaren 80 of 90 klik dan hier.

• Toegang tot de Bios
  Even in de Bios kijken of wijzigingen in de Bios maken, wordt een probleem als je niet weet hoe je in de Bios komt. In het algemeen vertelt de Bios zelf hoe je deze kan benaderen. In dat geval even goed kijken naar het beeldscherm als de computer net is aangezet! Echter sommige Biossen houden deze belangrijk informatie verborgen, en dan staat dat vaak in de zoekgeraakte handleiding. Of de informatie kan worden verborgen en is toevallig niet zichtbaar. In dat geval helpt het te weten dat de meeste computers standaard opdrachten gebruiken om in de Bios te komen.
  De DEL-toets wordt heel veel gebruikt. Ook de F1-toets wordt veel gebruikt. Compaq computers gebruiken (vaak) de F10-toets. Maar vaak kan ook toegang tot de Bios worden gemaakt middels een speciale configuratie of diagnostics diskette. De software op die diskette kan worden gedownload bij Compaq.
  Als het voorgaande niet helpt, dan kun je eens op F2 drukken, en eventueel de andere functie toetsen. Sommige computers maken gebruiken van een moeilijker toets combinatie. Bijvoorbeeld Ctrl+Alt+Esc, Ctrl+Alt+B, Ctrl+Alt+H, Shift+F12, Shift+Insert ...

• Bios update niet vergeten! Nog even ter herinnering, houd je bios up to date! Nu is er slechts één maar, wanneer de computer in orde is, wees voorzichtig. Een bios update kan een probleem ook groter maken. Dit was het slechte nieuws, maar er is ook goed nieuws. Een bios update gaat bijna nooit fout. Het grootste risico is stroomuitval. Natuurlijk kan er meer fout gaan, zoals het kiezen van een foute bios update. Tja, dat blijft een risico, dus check en dubbelcheck !!! Meestal is een bios update noodzakelijk omdat de meest recente CPU's nog niet door de huidige bios worden ondersteund of wanneer er extra functies zijn toegevoegd. Onlangs kwam ik zo'n situatie tegen. Er was recent een videokaart geplaatst door een min of meer ervaren koper, desondanks werd niet de laatste bios update aangepast. Dit is in het algemeen toch wel een logische handeling. Ik kwam hierachter toen ik een CPU op een Asus M2N-MX moederbord wilde vervangen. In eerste instantie dacht ik dat de oorspronkelijke CPU, AMD X2 4200+ best snel was, maar toen zag ik dag de zuinige AMD X2 4450e toch wel wat sneller was. Dus ik dacht, die ga ik even plaatsen. Nou dat werkte niet goed, dus de AMD X2 4200+ weer teruggeplaatst. Toen ontdekte ik dat de bios behoorlijk verouderd was. Maar er was nog een probleem, Windows 7 had ik met was gedoe (Microsoft bellen voor activatie), toe bleek in Apparaatbeheer een co-processor herkend te worden, en hiervoor leek geen software beschikbaar te zijn.
  Niks aan de hand dacht ik, die bios gaan we eventjes in orde maken. De bios update was makkelijk te downloaden. Volgens Asus ging het bestand vergezeld van een handleiding. Nou, als dat een handleiding was, dan bevatte die geen enkele zinvolle informatie. Omdat er een Dos programma Afu236.exe bij de bios update zat, begon ik te vermoeden dat een waarschijnlijk een MS-DOS diskette gebruikt moest gaan worden. Even zitten zoeken, en her en der vond ik wat informatie hoe dat zou moeten. Nu is dit best wel slordig want het is Windows tijd en geen MS-Dos tijd. Nu heb ik zelf nog wel MS-DOS spul thuis liggen, ook heb ik nog wel diskettes liggen. Echter toen ik ging zoeken, bleek dat ik toch al het een en ander had opgeruimd. Maar gelukkig was er nog wel een lege disketten. Een computer met diskette drive opgezocht en een oude Windows 98 schijf er in geplaatst om de computer op te starten. De opdracht format a: /s kon ik nog wel herinneren, maar vroeger (heel lang geldeden dus) had ik voor het gemak een computer met twee diskette stations. Zou format ook werken met 1 diskette station ... Gelukkig kwam ik daar vanzelf achter, ja dus. Er werd om een nieuwe schijf gevraagd! De Windows 98 diskette moest eruit en de nieuwe lege schijf kon er in. Uiteindelijk had ik mijn opstart diskette klaar. Maar nu komt het belangrijkste, de bios update moet dus ook nog naar die diskette gekopiëerd worden. Na deze handeling hoefde ik alleen nog maar de computer opnieuw op te starten, en kon ik de bios update installeren. En ja, die co-processor fout van de AMD X2 4200+ was gelijk verdwenen, wat is er gebeurd want ik had nog niet eens windows update uitgevoerd ... Vervolgens heb ik de AMD X2 4200+ CPU vervangen. Mets als mooi eindresultaat dat de AMD Ahtlon X2 4450e CPU correct herkend werd. Om de Windows 7 update werkend te krijgen, daarvoor moest ik kennelijk KB31002810 installeren. Nu werkte Windows 7 weer correct en kon ik verder met de Windows installatie ... Nu op naar Windows 10.

• Driver problemen met IDE controller
  Windows raakt nog wel eens van slag als er een nieuwe harde schijf in de computer wordt bijgeplaatst. In zo'n geval wordt er vaak een harde schijf toegevoegd en/of verplaatst. De verandering is vaak tijdelijk om even de bestaande informatie van de ene op de andere schijf te zetten. Daarna definitief als de oude harde schijf wordt verwijdert. Een driver probleem ontstaat:
  - als de oude en de nieuwe harde schijf (tijdelijk) in dezelfde computer zitten
  - als de oude en de nieuwe harde schijf niet hetzelfde IDE protocol gebruiken
  Controleer eerst of er uitroeptekens of vraagtekens op de tab Apparaatbeheer (te vinden in Systeem op het Configuratiescherm voor Windows 9x). Voor Windows XP, Vista en 7 kunt u dit ondermeer vinden in Computerbeheer. Als er problemen zijn, is dat ook te zien omdat dan de Windows partities op de harde schijf de 16-bits compatibiliteits mode gebruiken. Dat laatste is voor Windows 9x te zien op de tab Prestaties (te vinden in Systeem op het Configuratie scherm). Voor Windows XP is deze informatie te vinden onder Schijfbeheer dat via Computerbeheer kan worden benadert. Ook zijn er vaak problemen als de de harde schijf ver onder de maat lijkt te presteren. Het probleem is vaak dat door plaatsing van een nieuwe HD een aantal register instellingen worden toegevoegd. Vervolgens nog een master/slave aanpassing en dan is Windows in de war. Windows probeert de oude instellingen te gebruiken voor de nieuwe schijf of omgekeerd. Dat gaat dus niet werken! De oplossing is meestal de IDE drivers opnieuw te installeren. Soms helpt dat niet. Dan is een kijkje in het register een mogelijke oplossing. Vergeet vooral niet een backup van het register te maken als je iets gaat wijzigen. Een fatale fout is zo gemaakt.

  In dat geval kun je proberen de register instellingen (Windows 98) handmatig aan te passen. De volgende register sleutels zijn daarbij van belang:

  - HKLM\Enum\ESDI\Generic_ide_disk_type47_ o.i.d.
  - HKLM\Enum\ESDI\Generic...\MF&CHILD000... -> hier staat bijvoorbeeld DMACurrentlyUsed
  - HKLM\Enum\MF\CHILD0000\PCI... o.i.d. Iets vergelijkbaars met CHILD0001 ...
  - HKLM\System\CurrentControlSet\Services\Class\hdc\0001
  
  en iets vergelijkbaars met 0002 ...
  

  Bekijk de sleutelwaarden goed. Als bij de laatste meer dan 3 staan, dan zit daar het probleem. Uit de waarden is vaak wel te halen voor welke de HD instellingen geldig zijn. Verwijder de overbodige instellingen (maar denk wel aan register backup!). Een fout is zo gemaakt!

  Voor Windows XP zit het wat anders in elkaar. Probeer de logica te ontdekken. Een mogelijke fout is meestal zo te ontdekken.

  HKLM/HARDWARE/DEVICEMAP/Scsi/Scsi Port 0/Scsi Bus 0/Initiator Id 255
  HKLM/HARDWARE/DEVICEMAP/Scsi/Scsi Port 0/Scsi Bus 0/Target Id 0/Logical Unit Id 0
  -> Identifier = IC35L060AVVA07-0 (naam harde schijf)
  
  HKLM/SYSTEM/ControlSet1/COntrol/DeviceClasses
  -> name schijfeenheden (in mijn geval IBM schijf en ZIP drive)
  
  HKLM/SYSTEM/ControlSet1/Enum/IDE
  -> IBM schijf
  
  HKLM/SYSTEM/ControlSet1/Enum/PCIIDE/IDEChannel
  -> per IDE apparaat informatie
  

• Tot slot: De meeste problemen zijn oplosbaar, maar heel soms zijn de onderdelen gewoon defect. Een onderzoek kost meestal veel tijd, wees realistisch als je aan de slag gaat. Wees voorzichtig met de aanschaf van onderdelen. Deze zijn vaak duur, en de prijs zegt helaas niets over de bruikbaarheid. Ik heb de beste ervaring met goedkope tweedehands spullen met name als het risico bestaat dat het gekochte onderdeel mogelijk toch defect is. Ik heb tot nog toe, weinig goede ervaringen met duurdere tweedehands spullen, de verkoper beweert dat alles ok is, maar thuisgekomen volgt de domper. Het is toch wel belangrijk om spullen, voor de koop, te testen door jezelf of de verkoper. Vaak is het ook nog zo dat niet al te oude (minder dan 5 jaar oud) tweedehands onderdelen of computers vaak voor lage prijzen worden aangeboden, nog wat ouder spul wordt vaak gewoon weggegeven. Een ander punt is dat de nieuwprijs van een nieuwe CPU of moederbord vaak ook niet al te hoog is tenzij nog veel meer onderdelen moeten worden vervangen, zoals het interne geheugen, de harde schijf, de netvoeding en/of de videokaart.

Terug naar het Begin.